Zlatno pravilo
Eti~kite sistemi koi se razvile vo poglavnite religii,
vklu~uvaj}i gi Hristijanstvoto i docnoto Evrejstvo, se bazirani vrz ideata
na reciprocitet, spored koja nie treba da so~ustvuvame so drugite lu|e,
da se trudime da gi vidime ne{tata preku o~ite na drugite lu|e. Postojat
dve glavni varijanti na ova pravilo, ~esto nare~eno "Zlatno Pravilo".
Vo pettiot vek p.n.e., Konfu~ie bil zapra{an: "Dali postoi
nekoj zbor koj mo`e da ni bide vode~ki princip vo na{iot `ivot?" Toga{
Konfu~ie odgovoril:"Mo`ebi toa e zborot reciprocitet - nikoga{ ne im go
pravi na drugite ona {to ne saka{ tie da ti go pravat na tebe".
Da go razgledame toa na ovoj na~in: "Da pretpostavime deka
taa druga li~nost sum jas? Kako jas bi se ~uvstvuval?" Nie ne gi povreduvame
drugite bidej}i ja ~uvstvuvame nivnata bolka kako da e na{a. Koga }e vidime
nekogo koj strada, nie sme trognati bidej}i znaeme kako bi se ~uvstvuvale
nie na negovo mesto, i zatoa mo`eme da si pretpostavime kako se ~uvstvuva
toj stradalnik. Zatoa, ako ne saka{ da bide{ udren, nemoj ni ti da udira{,
ako ne saka{ da bide{ povreden, nemoj ni ti da gi povreduva{ drugite.
Isus Hristos, smetal deka ovoj eti~ki princip bil mnogu
pasiven, pa zatoa namesto nego toj predlo`il:"Odnesuvaj se kon drugite
onaka, kako {to bi sakal tie da se odnesuvaat kon tebe." Na ovoj na~in,
nie aktivno im pomagame na onie lu|e koi imaat potreba od pomo{ bidej}i
nie sfa}ame deka ako bideme nie vo takva situacija kako niv, sigurno bi
sakale da ni se pomogne. Nie gi soslu{uvame drugite lu|e bidej}i i nie
bi sakale da bideme soslu{ani. Gi po~ituvame drugite bidej}i i nie bi
sakale da bidem po~ituvani. Nie gi sakame na{ite sosedi kako {to se sakame
samite sebe si.
Toj ne podu~uva da gi sakame ne samo na{ite sosedi, tuku
i na{ite neprijateli. No, mnogu mal broj na lu|e se sposobni da se pridr`uvaat
kon toa pravilo zatoa {to toa im izgleda mnogu nerealno i neprirodno.
Mal broj na individui koi go primenuvale toa vo praktika, vo istorijata
se zapameteni kako svetci, a ima i lu|e, kako Abraham Linkoln, koi uspeale
so vakvo odnesuvawe, svoite neprijateli da gi pretvorat vo svoi najgolemi
prijateli. Iako, za mnogumina od nas, ova merilo na qubovta e mnogu idealisti~ko,
sepak e dobro da se znae deka so negova pomo{ lu|eto mo`at da go promenat
svoeto negativno odnesuvawe.
Kade se nao|ate vie na ovaa vaga na pravednosta? Kako reagirate
koga }e vi se nanese nekakvo zlo? Dali na~inot na koj ~uvstvuvame i se
odnesuvame zavisi samo od nas ili pak e opredelen od drugite?
Na primer, koga }e ka`eme"Toj me izluduva", smetame deka
nie ne sme odgovorni za na{ite emocii i za na{eto odnesuvawe. Nie tvrdime
deka na{eto odnesuvawe i emociite zavisat isklu~itelno od na{ata okolina
i od na{ata pozadina, pa poradi toa nie nikoga{ nema da mo`eme da bideme
poinakvi, ne mo`eme da se menuvame. Drugite lu|e se tie koi ne pravat
sre}ni, ta`ni ili luti i ogor~eni, zatoa za na{eto lo{o raspolo`enie vinata
treba da ja prevzemat drugite lu|e. Ako na ovoj na~in mislime i govorime
za sebe i za svoeto odnesuvawe, toga{ nie tvrdime deka nie ne sme navistina
slobodna li~nost, tuku sme rob na dadenite okolnosti, na na{ite emocii
i impulsi.
Edinstvena alternativa e da sfatime deka nie samite sme
odgovorni za ona {to sme i za na~inot na koj reagirame i deluvame vo na{ata
okolina. Dokolku sme sposobni da gi kontrolirame na{ite emocii, nie }e
bideme vo sostojba da odlu~uvame kako i na koj na~in }e reagirame vo dadena
situacija, zatoa {to samite }e odlu~uvame kako i vo kolkava mera, na{ata
okolina }e deluva vrz nas. Site nie bi trebalo da sozreeme za da mo`eme
da si sozdademe sloboda vo izborot na odlu~uvawe kako da se odnesuvame
i kako da reagirame, bazirana vrz vrednosti i principi. Samo na toj na~in
}a go za~uvame na{iot integritet i na{ata sloboda.
Bi bilo dobro da razmislime vrz koi vrednosti ili na~ela
se bazirani na{ite vrski i odnosi so najbliskite. Na toj na~in mo`ebi
}e mo`eme da gi izdigneme na povisoko nivo odnosite so drugite lu|e i
}e prestaneme da bideme `rtvi vo sekoja dadena situacija, so {to }e uspeeme
da kreirame podobar `ivot.
Za tvojot dnevnik
- Koe e tvoeto moto vo `ivotot?
- Dali so svoeto odnesuvawe ti si `rtva ili mo`ebi gospodar vo edna
dadena situacija?
- Vo koja kategorija spa|aat tvoite moralni odluki?
Voved / Zakon na xunglata
/ Oko za oko / Zlatno pravilo
Za tvojot dnevnik / 1.
del: Qubov
|
